سرویس فرهنگ و هنر مشرق - «شنوندگان عزیز توجه فرمایید! شنوندگان عزیز توجه فرمایید! خرمشهر، شهر خون، آزاد شد!» این عبارات سال‌هاست که در ذهن خیلی از ایرانیان مانده است. عبارتی که بعدازظهر سوم خرداد سال 1361 به گویندگی آقای محمود کریمی علویجه انجام شد. آقای حمید خزائی، مسوول هماهنگی وقت پخش و تهیه‌کننده آن ویژه‌برنامه رؤیایی رادیویی است. او مدتی هم مدیریت رادیو جنگ را بر عهده داشته است. به مناسبت فرا رسیدن سال‌روز فتح خرمشهر و برنامه‌های درخشان رادیو در آن سال‌ها، سراغش رفتیم. او این روزها دوران بازنشستگی خود را طی می‌کند.
خزایی در ابتدای گفت‌وگوی خود با «صبح‌نو» با تشریح موقعیت رسانه ملی می‌گوید: «در سال 1359 که جنگ شروع شد، فقط یک شبکه رادیویی و دو شبکه تلویزیونی داشتیم. شبکه اول حدود هفته‌ای هشت ساعت برنامه داشت و شبکه دوم هم که شبکه آموزشی بود. یک شبکه رادیویی هم داشتیم که شبکه سراسری بود و الان هم به‌نام رادیو ایران شناخته می‌شود. اداره رادیو در زمان جنگ با مدیریت بحران امکان‌پذیر بود چون مجبور بودیم هم برنامه‌های عادی داشته باشیم و هم برنامه‌های اطلاع‌رسانی مرتبط با جنگ را پوشش دهیم.»
آیت‌الله خامنه‌ای نخستین بیانیه را خواندند
مسوول وقت هماهنگی پخش رادیو با اشاره به شروع جنگ در بعدازظهر 31 شهریور سال 1359 ادامه می‌دهد: «مردم هیجان‌زده و ملتهب با رادیو تماس می‌گرفتند و جویای وضعیت بودند. خودمان هم در رادیو خبر خاصی نداشتیم. بعد از تعدادی تماس با بعضی منابع خبری مثل شورای انقلاب، خودمان یک گزارش خبری تنظیم و حوالی ساعت 15 همان روز از رادیو پخش کردیم مبنی بر اینکه صدام حسین به ایران حمله کرده است.»
تهیه‌کننده برنامه‌های حماسی رادیو در دهه 60 در ادامه به روزنامه صبح نو می‌گوید: «ساعت 5 عصر بود که اولین اطلاعیه از جانب شورای انقلاب صادر شد. آیت‌الله خامنه‌ای هم بیانیه را خواندند. حدود 70 ثانیه بود. متن بیانیه حاکی از آن بود که مردم خونسردی خودشان را حفظ کنند و اطمینان از این نکته که ارتش جواب این تهاجم را خواهد داد. فردای آن روز هم امام ؟ره؟ آن سخنرانی را ایراد کردند که دیوانه‌ای سنگی زده است و ... از آن لحظه مأموریت رسانه ملی شروع شد. به‌خصوص رادیو که یک رسانه همراه و کوچک و ارزان بود. تلویزیون هم در بخش‌های خبری‌اش به این موضوع می‌پرداخت.»
شاعران و خوانندگان به کمک آمدند
خزائی در ادامه از همکاری برخی هنرمندان با رادیو و ستاد تبلیغات جنگ می‌گوید: «به مرور جلو رفتیم و ستاد تبلیغات جنگ هم تشکیل شد. یک ستاد هم در صداوسیما تشکیل شد. جلسات را تشکیل می‌دادند. تمام اخبار و اطلاعیه‌هایی را که از سپاه و ارتش می‌آمد، این‌ها تشکیل می‌دادند. یکی از واحدهایی که در سازمان خیلی زود واکنش نشان داد، واحد موسیقی رادیو بود. خیلی سریع آمدند و با همکاری بعضی خوانندگان و شعرا مثل آقایان شاهنگیان، قره‌باغی، گلریز، ناظری، مشفق کاشانی، راغب، محمود شاهرخی، حمید سبزواری، علی معلم و امثالهم، سرودهای حماسی تولید شدند که به‌شدت به درد فعالیت‌های تبلیغی در آن زمان می‌خوردند.»
از جبهه زنگ می‌زدند چرا آزادی خرمشهر را اعلام نمی‌کنید!
فتح خرمشهر از خاطرات شیرین خزائی است. این را از شور حین صحبت کردنش هم می‌شود فهمید: «در سال 61 آزادی خرمشهر اتفاق افتاد. ساعت 11 صبح که به صداوسیما اطلاع دادند که خرمشهر آزاد شده است و خبرش اعلام شود؛ خیلی خوشحال شدیم! دور هم جمع شدیم تا یک سناریو برای اعلام این خبر چیده شود تا یک خاطره خوش جمعی شکل بگیرد. همه نویسندگان و گویندگان جمع شدند. هماهنگی بین مجموعه خبر و رادیو انجام شد. مقرر شد که خبر ساعت 14 اشاره‌ای به این موضوع نداشته باشد تا بعد از خبر ما با پخش برنامه‌های عادی، سناریوی خودمان را پیاده کنیم! مرتب هم از جبهه زنگ می‌زدند که چرا خبر را اعلام نمی‌کنید!»
برحسب گفته خزائی، ساعت سه بعدازظهر بوده است که با قطع برنامه‌های عادی و پخش یک مارش حماسی که مربوط به رژه ارتش است، ویژه برنامه اعلام خبر آزادی خرمشهر آغاز می‌شود. حدود سه دقیقه مارش پخش شده و در حین آن مردم دعوت به شنیدن خبری مهم می‌کند که قرار است چند دقیقه بعد اعلام شود. بعد از اعلام خبر قطعی، آقای محمود کریمی علویجه آن جمله تاریخی و رؤیایی را اعلام می‌کند تا شنیدنش بعد از سی و اندی سال همچنان مو بر اندام هر ایرانی راست کند.
فکر نمی‌کردیم جنگ طول بکشد
خزائی که از مرور آن خاطرات لذت می‌برد ادامه می‌دهد: «بعدازظهر آن روز هم حدود 11 تا 12 گزارشگر به داخل شهر اعزام کردیم تا از ابراز احساسات مردم در خیابان‌های شهر گزارش تهیه کنند. شور و حال خاصی نه تنها در تهران بلکه در همه شهرهای ایران حاکم شده بود. مردم چند ساعتی در خیابان مشغول ابراز احساسات بودند. بازخورد مخاطبان هم تلفن‌هایی بود که به برنامه می‌زدند. چند شماره تلفن اعلام کرده بودیم که مردم با این شماره‌ها تماس می‌گرفتند. مردم تماس می‌گرفتند و تبریک می‌گفتند و شعر می‌خواندند. در آن شرایط یک سری خانواده‌های شهدا، اسرا و مفقودین هم شور و حال خاصی داشتند. در عین پخش تلفن‌های مردم، تماس‌های این عزیزان را هم پخش می‌کردیم.»
خزائی که در سال‌های بعد مدیریت رادیو جنگ را به عهده گرفته بود ادامه می‌دهد: « آبان 65 رادیو جنگ راه‌اندازی شد و تا مدتی بعد از پذیرش قطعنامه هم فعالیت داشت. من هم اولین مدیرش بودم. این رادیو به صورت سه ساعته روی موج اف‌ام از ساعت 8:30 تا 11:30 پخش می‌شد. هدف اصلی‌اش غنی‌سازی اوقات رزمندگان و تقویت روحیه حماسی و فرهنگی و عقیدتی آنها بود. یک هدف دیگر هم برقراری ارتباط پویا بین جبهه و پشت جبهه بود. مقابله قوی با تبلیغات دشمن بود.»
